امام علی (ع)،23 قبل از هجرت - ۴۰ امام اول شیعیان و صحابه، راوی، پسر عمو و داماد پیامبر اکرم(ص) کاتب وحی و چهارمین خلیفه از خلفای راشدین نزد اهل سنت.است طبق گفته مورخین شیعه و بسیاری از علمای اهل سنت، در کعبه زاده شد. او نخستین کسی بود که به پیامبر(ص) ایمان آورد. از نظر شیعه، وی به فرمان خدا و تصریح پیامبر(ص) جانشین بلافصل رسول خدا (ص) است. آیاتی از قرآن کریم نیز بر عصمت و پیراستگی وی از پلیدیها دلالت دارد. بنابر منابع شیعه و برخی منابع اهل سنت، حدود ۳۰۰ آیه در قرآن کریم در فضیلتش نازل شده است. وی همسر حضرت فاطمه(س) و پدر و جد یازده امام شیعه است. هنگامی که قریش قصد کشتن پیامبر(ص) داشتند، او در بستر پیامبر خوابید تا دشمنان گمراه شوند و بدین طریق پیامبر(ص) مخفیانه هجرت کرد. پیامبر(ص)عقد اخوت خود را با وی بست. در همه جنگهای پیامبر(ص) - جز جنگ تبوک که به فرمان پیامبر(ص) در مدینه ماند- شرکت داشت و پرافتخارترین فرمانده اسلام بود. آثار مکتوب بسیای به زبانهای مختلف درباره امام علی(ع) نوشته شده است.
پس از درگذشت پیامبر اکرم(ص) گروهی در سقیفه، با ابوبکر به عنوان خلیفه بیعت کردند و امام علی(ع) ۲۵ سال از خلافت دور ماند. آن حضرت پس از خلافت ابوبکر، عمر و عثمان، به اصرار مسلمانان خلافت و حکومت را پذیرفت. او در دوره کوتاه حکومتش با سه جنگ سنگین داخلی مواجه شد و سرانجام در محراب مسجد کوفه در حال نماز به دست یکی از خوارج به شهادت رسید و مخفیانه در نجف به خاک سپرده شد.
سررشته بسیاری از علوم مسلمانان، از جمله نحو عربی، کلام، فقه، تفسیر به امام علی(ع) میرسد و فرقههای گوناگون، سلسله سند خود را بدو میرسانند. کتاب معروف نهج البلاغه منتخبی از گفتهها و نوشتههای اوست.
نسب، کنیه و لقب
علی بن ابی طالب بن عبدالمطلب بن هاشم بن عبدمناف بن قصی بن کلاب، هاشمی قرشی، امام اول تمام شیعیان و خلیفه چهارم از خلفای راشدین از نظر اهل سنت است.پدر امام علی(ع,، ابوطالب، مردی سخاوتمند و عدالتمدار و مورد احترام قبایل عرب بود. وی عمو و حامی پیامبر(ص) و از شخصیتهای بزرگ قریش بود. او پس از سالها حمایت از رسول خدا(ص)، در سال دهم بعثت، با ایمان از دنیا رفت. مادرش، فاطمه بنت اسد بن هاشم بن عبد مناف است
برادران وی عبارتند از: طالب، عقیل، جعفر. خواهران وی عبارتند از: هند یا ام هانی، جمانه، ریطه یا ام طالب و اسماء.
کنیهها: ابوالحسن، ابوالحسین، ابوالسبطین، ابوالریحانتین، ابوتراب و ابوالائمه.
القاب: : امیرالمؤمنین، یعسوب الدین والمسلمین، مبیر الشرک والمشرکین، قاتل الناکثین والقاسطین والمارقین، مولی المؤمنین، شبیه هارون، حیدر، مرتضی، نفس الرسول، أخو الرسول، زوج البتول، سیف اللّه المسلول، امیر البررة، قاتل الفجرة، قسیم الجنّة والنار، صاحب اللواء، سید العرب، کشّاف الکرب، الصدّیق الأکبر، ذوالقرنین، هادی، فاروق، داعی، شاهد، باب المدینة، والی، وصی، قاضی دین رسول اللّه، منجز وعده، النبأ العظیم، الصراط المستقیم والأنزع البطین.