انجمن کتابداری ایران در یک نگاه

در بسیاری از کشورها که آموزش دانشگاهی کتابداری رواج دارد و جامعه حرفه ای کتابداری شکل گرفته است، انجمنهای کتابداری نیز تاسیس شده اند. وجود این انجمنها، همچون دیگر تشکل های حرفه ای، برای هم اندیشی و همکاری اهل حرفه در مواجهه با مسایل و شرایط متغیر است. در ایران نیز به دنبال آغاز آموزش دانشگاهی کتابداری، در سال 1345 در دانشگاه تهران، انجمن کتابداران ایران تاسیس شد.

تعریف:

انجمن های علمی و حرفه ایی را نوعی تشکل مدنی می دانند که از بهم پیوستن آگاهانه و داوطلبانه یک رشته علمی یا حرفه ای پدید می آیند تا از طریق تعامل آزادانه و با اتکا به خرد جمعی زمینه را برای پیشبرد  علم و تنظیم و ترویج اصول علمی و اخلاقی و پیوند علم و عمل در رشته مربوطه فراهم کنند.

انجمنهایعلمیوحرفهایراشکلدهندهجامعهمدنیمیدانند. تشکلهایمدنیدرمقامیکابداعدرجامعهمدرن،لازماست 4 ویژگیداشتهباشند: 1) استقلالازدولت  2) عضویتداوطلبانه  3) قانونمداری   4) اهدافعامالمنفعه

تاریخچه:

تاسیس انجمن کتابداران  ایران نخستین خیز کتابداران ایرانی برای داشتن انجمن حرفه ایی نبود.پیش از آن در سال 1340 به پیشنهاد ایرج افشار انجمنی با بیست و یک نفر عضو تشکیل شد که نام " انجمن کتابداران ایران" بر آن بود. اما این انجمن بیش از یک سال و نیم دوام نیاورد. انجمن دوم که موضوع بحث ماست همزمان با آغاز آموزش رسمی کتابداری دانشگاهی در ایران، یعنی تاسیس دوره کارشناسی ارشد کتابداری در دانشگاه تهران در سال 1345 آغاز به کار کرد.

     یک سال قبل از آن، 8 کتابدار ایرانی تحصیل کرده در خارج، با هدایت مارگاریت هاپکینز، کتابدار آمریکایی، به تدوین اساسنامه ای برای انجمن کتابداران ایران همت گماردند.

اساسنامه انجمنی که بدینگونه شکل گرفت، در 28 بهمن 1344 به تصویب هیئت موسس رسید و اولین مجمع عمومی آن در مهرماه 1345 تشکیل شد.

انجمن طی 12 سال، تا سال 1357 فعالیتهای بسیاری برای پیشبرد کتابداری صورت داد که از آن جمله می توان اشاره کرد به اینکه در شرایطی که منابع فارسی ناچیز بود، متون متعدد و یک خبرنامه و یک فصلنامه وزین به نام "نامه انجمن کتابداران"را به صورت مرتب منتشر می کرد. شماری از نویسندگان برجسته و دانش آموختگان کتابداری در آن می نوشتند. ترویج آموزش های کتابداری در تهران و سایر نقاط کشور عرصه دیگر فعالیتهای این انجمن کوچک و نوپا بود.

تا یکسال پس از انقلاب اسلامی ، اکتا دارای ماهیت علمی و حرفه ای بود. اعضای تازه وارد به انجمن، بعد از انقلاب، فعالیتهای انجمن را به سمت فعالیتهای صنفی با گرایش سیاسی سوق دادند که موجب شد بسیاری از متخصصان از ادامه همکاری خود با انجمن دست بکشند، بودجه آن قطع شود و انجمن در سال 1359 بدون اعلام رسمی منحل شد.

      انجمن کتابداری و اطلاع رسانی ایران پس از یک وقفه بیست ساله با تلاش جمع کثیری از پیشکسوتان و کتابداران کشور ( هیأت موسسان ) و با هدف پیشبرد و ارتقاء دانش کتابداری و اطلاع رسانی در اسفند سال 1379 مجدد تأسیس شد. این انجمن کار خود را به طور عملی از ابتدای اردیبهشت 1380 آغاز کرد.

رسالت، وظایف و اهداف انجمن:

بدون تردید، انجمن کتابداری و اطلاع‌رسانی ایران، همچون سایر انجمن‌های علمی و حرفه‌ای به منظور پاسخ به نیازهای اعضای این حرفه، یعنی کتابداران و  اطلاع‌رسانانشاغلدرانواعکتابخانه‌هاومراکزاطلاع‌رسانی،دانشجویاناینرشتهونیزاعضایهیاتعلمیتاسیسشدهاست. بدین منظور، این انجمن هدف‌های متنوع و در عین حال کلانی را برای فعالیت‌های خود در نظر گرفته است.

 هدف عمده انجمن ارتقاء جایگاه حرفه کتابداری و اطلاع‌رسانی در جامعه و فراهم ساختن بستر مناسب برای رشدعلمیوحرفه‌ای کتابداران و اطلاع‌رسانان و دست اندرکاران این رشته در سطح کشور می‌باشد.

سایر هدف‌های کلان انجمن به شرح زیر است:

1- فراهم ساختن بستر مناسب جهت ارتقاء سطح معرفت جامعه کتابداری و اطلاع‌رسانی در سطح ملی و  جهانی

2- ترویج مبانی نظری علم کتابداری و اطلاع‌رسانی به منظور ایجاد زیر بنای مناسب برای فعالیت‌های آموزشی و حرفه‌ای

3- فراهم ساختن امکانات و فضای مناسب برای ایجاد ارتباط نزدیکتر و فراگیرتر میان همه دست اندرکاران حرفه کتابداری و اطلاع‌رسانی (کتابدارانشاغل،اعضایهیاتعلمیودانشجویان)

4- تلاش برای ایجاد انسجام حرفه‌ای در سطح کشور

5- تلاش برای فراگیر ساختن روحیه مشارکت فکری و عملی اعضای حرفه در فعالیت‌های حرفه‌ای و اجتماعی

6- کمک به فرایند اجتماعی نمودن حرفه به منظور برقراری ارتباط عینی‌تر و عمیق‌تر با جامعه و درک بهتر از نیازهای جامعه

7- کمک به بازنگری کارکردهای کتابخانه‌ها و مراکز اطلاع‌رسانی به منظور همخوان نمودن فرآیندها با شرایط جدید

8- تلاش برای بقای موثر حرفه و تقویت جایگاه آن در شرایط گذار ناشی از گسترش فناوری‌های نوین.

 

وظیفه اصلی اعضای انجمن و هیات مدیره آن کمک به تحقق این هدف‌ها از طریق فراهم  ساختن فضای مناسب برای فعالیت و کار گروهی و تعاملی است.

ارکان انجمن:

الف) مجمع عمومی

ب) هیات مدیره

ج) بازرسان

کمیته های انجمن:

انجمن دارای 5 کمیته است که عبارتند از:

1- کمیته انتشارات

2- کمیته آموزش

3- کمیته پژوهش

4- کمیته روابط عمومی

5- کمیته همایش ها

اهم این کمیته ها عبارتند از:

کمیته پژوهش و اهداف آن :

     از اهداف اصلی این کمیته گردآوری و انتشار یافته­های پژوهشی که در زمینه کتابداری و اطلاع­رسانی در کشور انجام می­شود. این فعالیت­ها در قالب پایان­نامه­های دوره کارشناسی ارشد و دکترا و طرح­های پژوهشی دانشگاه­ها و مراکز تحقیقاتی صورت می­پذیرد. در این راستا یکی از مهم­ترین فعالیت­های انجمن می­تواند تهیه فهرستی از فعالیت­های پژوهشی کشور در حوزه علوم کتابداری و اطلاع­رسانی باشد. علاوه بر این، کمیته پژوهش می­تواند با نقد و ارزیابی فعالیت‌های پژوهشی کهدرکشورانجاممی­شودبهتعییناولویت­هایپژوهشینیزپرداختهوایناولویت­هارابهجامعهکتابداریواطلاعرسانیاعلامکند.

کمیته روابط عمومی و اهداف آن:

1- توسعه و روزآمد کردن وب سایت

2- تلاش در جهت جذب مخاطبان

3- پاسخگویی به مباحث مطرح شده در ارتباط با انجمن

4- ارتباط با کمیته های انجمن ، گروه های علمی و تخصصی

5- ارتباط با رسانه های گروهی

6- تلاش برای حضور در مجامع بین المللی