درخشش ایران در کنگره هشتادم ایفلا

«ابر داده های پیوندی در سرعنوان موضوعی فارسی» و «برنامه راهبردی مدیریت حفاظت دیجیتالی اسناد دولتی کشور» به قلم، میترا صمیعی، و کوهیار دوالو، از مقالات پذیرفته شده در هشتادمین کنگره بین المللی ایفلا است، که توسط دکتر غلامرضا امیرخانی، عضو هیأت علمی سازمان اسناد و کتابخانه ملی، در ایفلا  2014 ارائه خواهد شد.

 

در ادامه صحبت های دکتر میترا صمیعی، مدیر کل پردازش و سازماندهی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، از نگاهتان می گذرد.

 

لطفا خودتان را معرفی بفرمایید؟

میترا صمیعی متولد 1350 هستم. من دکتری کتابداری و اطلاع رسانی دارم و فارغ التحصیل دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران در سال 1389 هستم. از سال 1377 در معاونت پژوهشی کتابخانه ملی ایران مشغول به کار شدم و از همان سال افتخار همکاری با تیم تخصصی دایره المعارف کتابداری و اطلاع رسانی در جلد اول و دوم را داشتم. 4 سال افتخار همکاری با مرحوم استاد دکتر عباس حری را داشتم که هرچه می دانم از اوست. روحش شاد باد. همچنین در جلد دوم دایره المعارف کتابداری و اطلاع رسانی نیز به مدت 4 سال افتخار همکاری با دکتر فریبرز خسروی و دکتر ابراهیم افشار زنجانی را داشتم که از این بزرگواران نیز خیلی آموختم. تا سال 1391 در بخش پژوهش کتابخانه ملی ایران بودم و در حال حاضر هم مدیر کل پردازش و سازماندهی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران هستم.

 

حضور پژوهشگران ایرانی را در مهم ترین رویداد جهانی حوزه کتابداری، چطور ارزیابی می کنید؟

به نظر من چند سالی است که حضور پژوهشگران ایرانی در ایفلا به نسبت خوب است. البته امسال 5 مقاله برای ارائه شفاهی در جلسات تخصصی ایفلا و 3 پوستر نیز پذیرفته شده است. قابل ذکر است که از این تعداد 4 مقاله و 1 پوستر از سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران بوده است و از این 5 مقاله، 4 مقاله آن از اداره کل پردازش و سازماندهی سازمان اسناد وکتابخانه ملی ایران است، و تمام مقالات مطرح شده از سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، مسأله محور و کاربردی بوده است. در همین جا من به تمام همکاران بخش خودم آفرین می گویم و همچنین به خانم مهندس اسلامی که با وجود اینکه کنگره ایفلا در حوزه تحصیلی ایشان نیست ولی به خوبی موضوعات جدید فناوری اطلاعات که مرتبط با کتابداری و اطلاع رسانی هست را شناسایی و مطالعه می کنند و 2 سال متوالی مقاله ایشان در ایفلا پذیرفته می شود. این را هم می دانیم که رشته کتابداری و اطلاع رسانی الان مدت زمانی است که با مسائل فناورانه آنقدر پیوند خورده که ما کتابداران برای اینکه از جهان عقب نمانیم باید وارد این مباحث جدید بشویم و چقدر خوب است که این با همکاری کتابداران و متخصصان فناوری و مهندسان رایانه باشد. من به جرات می گویم که اگر پشتیبانی  و حمایت مناسب و بیشتری از پژوهشگران سازمان انجام گیرد سال آینده، کارکنان سازمان، حضورشان از این هم پررنگ تر خواهد بود.

 

در این کنگره بین المللی 2 اثر از جنابعالی پذیرفته شد، در خصوص عناوین این آثار و ضرورت پرداختن به موضوعات توضیح بفرمایید.

بله 2 مقاله در دوبخش مجزا از من پذیرفته شده است. عنوان مقاله اول که قرار است در روز 18 اگوست در بخش کنترل جهانی کتابشناختی در عصر دیجیتال و یونی مارک ارائه شود:

Linked data cloud in” Farsi subject headings : case study  at the NLAI

«ابرِ داده های پیوندی در سرعنوان موضوعی فارسی : مطالعه موردی در سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران»

اصطلاح داده‌های پیوندی به مجموعه‌ای از بهترین شیوه های مربوط به انتشار و ارتباط داده‌های ساخت‎یافته در شبکه اشاره می‌کند. در این رویکرد، داده‌ها با استفاده از چارچوب توصیف منابع (آر دی اف) به صورت عبارات ساده‌ای بیان می‌شوند و با استفاده از ترکیبات یو آر. ال ها به یکدیگر متصل می‌شوند. نظام سازماندهی دانش (اسکاس) نیز نوعی از واژگان RDF است که برای ارائه­ی نظام­های سازماندهی دانش مانند اصطلاح نامه­ها، تاکسونومی­ها، طرح­های رده­بندی و سر­عنوان­های موضوعی استفاده می­شود. اسکاس بر اساس چارچوب توصیف منابع (rdf)، است که توسط دستگاه قابل خواندن است و می­تواند بین نرم­افزارهای کاربردی مبادله شده و در شبکه­ی جهانی وب منتشر شود.

 

 در همایش ملی کتابخانه های دیجیتالی که در بهمن ماه سال گذشته برگزار شد مقاله خانم دکتر شریف در خصوص بخشی از اشکالات احتمالی تبدیل رکوردهای مستند موضوع فارسی به داده های پیوندی باروش پیمایش  شناسایی و بررسی شده بود. در سال گذشته هم خانم مهندس اسلامی نیز مسأله داده های پیوندی را طرح کرده بودند. با توجه به اینکه الان تقریبا یک سال است که سرعنوان موضوعی فارسی در حال ویرایش است و بسیاری از اشکالاتی که خانم دکتر شریف اشاره کرده بودند، بر طرف شده است و همچنین بانک مستندات کتابخانه ملی نیز ویرایش می شود و نیز داده های پیوندی در این بانک مستندات یکی از مسائلی است که با کمک متخصصان فناوری اطلاعات سازمان در حال مطالعه و بررسی است من خواستم طرح مسأله کنم و این مسأله را در همایش ایفلا مطرح کنم. اگر چه متاسفانه خودم نتوانستم در این همایش حاضر شوم ولی فکر می کنم طرح آن در ایفلا بتواند در پیشبرد اهداف سازمانی مفید و موثر باشد. با توجه به اینکه فهرست سرعنوان های موضوعی کنگره در قالب اسکاس در فضای ابرِ داده ها منتشر شده است، فکر می کنم این امکان برای سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران فراهم است که به این مهم دست یابد.

 

The strategic programme for the management of digital preservation of governmental records

دومین مقاله من  که در روز 21 اوت در بخش  The Government  Information and Official Publications session ارئه خواهد شد عنوان آن « برنامه راهبردی مدیریت حفاظت دیجیتالی اسناد دولتی کشور » است .

 

در این مقاله من به طور ویژه به اسناد دولتی کشور پرداختم و با توجه به اینکه هم پایان نامه دکتری من با راهنمایی دکتر فریبرز خسروی و مشاوره دکتر سعید رضایی شریف آبادی، درباره بحث "حفاظت دیجیتالی" است و الان تقریبا 8 سال است که  من به طور تخصصی و ویژه در این خصوص مطالعه کردم و می کنم و چندین مقاله از من در همایش های بین المللی در حوزه حفاظت دیجیتالی پذیرفته شده است و با توجه به جایگاه اسناد دولتی به عنوان بخشی از یادواره‌های مشترک مردم جهان که نقش مهمی در حفظ هویت دینی، ملی و فرهنگی گذشته، حال و آینده دارند، باید مسأله حفظ آن ها را جدی بگیرم و من با طرح این مسأله خواستم فعالیت های سازمان را در این خصوص طرح کنم.اسناد دولتی بسیار ارزشمند هستند و از طرف دیگر بسیار آسیب پذیرند. بسیاری از این اسناد با ارزش و منحصر بفرد و حتی مجموعه‌های کامل آرشیوی در طول تاریخ بر اثر حوادث طبیعی و یا فجایع انسانی بویژه جنگها، از میان رفته‌اند و یا به دلیل غفلت و فراموشی دولتها و صاحبانشان، پاره یا فرسوده شده‌اند بنابراین فقط در سایه اقدامات پیشگیرانه می‌توان در مقابل  این گونه حوادث ،اسناد را می توان سالم نگهداشت. یکی از این اقدامات پیشگیرانه در عصر نوین اطلاعاتی، حفاظت رقمی است. طبق تعریف ائتلاف حفاظت رقمی (Digital Preservation Coalition)، "حفاظت رقمی به مجموعه ای از فعالیت های مدیریت شده لازم برای تضمین دستیابی مستمر به مواد رقمی اطلاق می شود. این مواد رقمی ممکن است اسنادی باشند که در خلال کار روزمره یک سازمان شکل گرفته اند یا مواد تولید رقمی که برای یک هدف خاص ایجاد شده اند و یا تولیدات طرح های تحقیقاتی رقمی سازی، باشد. حفاظت رقمی به تمامی اقدامات لازم برای حفظ دستیابی به مواد رقمی صرفنظر از اضمحلال رسانه‌‌ها یا تغییرات فناورانه اطلاق می شود. در این مقاله به طور خاص این مسأله مورد بررسی قرار گرفته است و مقایسه ای هم با کتابخانه و آرشیو ملی کانادا شده است و نیز این که سازمان در جهان در چه جایگاهی است.

 

چندمین باری است که مقاله ای از شما در مجامع بین المللی پذیرفته می شود؟

هفتمین بار است که مقاله من در همایش بین المللی پذیرفته شده است. البته در ایفلا، دومین بار است که من مقاله برای ایفلا ارسال کردم که پارسال در بخش اقماری آن در بانکوک تایلند پذیرفته شد و من به دلیل شرکت در ایفلا در کشور سنگاپور نتوانستم در بانکوک حضور یابم. و امسال دو مقاله برای ارائه شفاهی  پذیرفته شد که قبلا توضیح دادم.

 

آیا شخصا برای ارائه مقاله در ایفلا حضور می یابید؟

متاسفانه نه، شخصا نمی توانم امسال در ایفلا حاضر شوم. امیدوارم بتوانم در سال های آینده در این اجلاس بین المللی حضور داشته باشم. البته جناب آقای دکتر امیرخانی معاون محترم کتابخانه ملی قبول زحمت کردند و قرار است  مقالات من را ارئه دهند.

 

به نظر شما، کاستی ها و نقاط قوت کتابداری ایرانی، چیست و چگونه می توان حضور پررنگ تر کتابدار ایرانی را در مجامع بین المللی شاهد بود؟

به نظر من چند سالی است که ایرانیان حضور نسبتا خوبی دارند. به ویژه امسال، سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران با 4 مقاله برای ارائه شفاهی و یک پوستر نقش  بسیار پر رنگی داشته است. یکی از مسائلی که اکثر کتابداران با آن روبرو هستند عدم پشتیبانی سازمان ها و دانشگاه ها از انها برای حضور در ایفلا است . چون در حال حاضر هم بحث ویزا برای کشورهای اروپایی معظلی است و هم هزینه های مالی بسیار که فرد باید برای سفر به اروپا متحمل شود. لذا در بسیاری از موارد نمی تواند در اجلاس حاضر شوند. نکته دیگر کتابداران باید با مسائل جدید و استانداردهای نوین در حوزه کتابداری و اطلاع رسانی آشنا باشند و  همیشه روز آمد باشند و بتواند در مباحث جدیدی که در دنیا مطرح است، پیشرو باشند. لازم است کتابداران ایرانی عضو کمیته های تخصصی ایفلا شوند. شاید در زمان های گذشته اساتیدی چون سرکار خانم پوری سلطانی و.... عضو اصلی کمیته های فهرستنویسی، کتابشناسی و... بودند، در صورتی که در حال حاضر از ایران هیچ کس عضو کمیته های تخصصی نیست. دلیل آن هم سستی کتابداران و هم نداشتن رزومه تخصصی و هم عدم پشتیبانی سازمان ها برای پرداخت حق عضویت در بخش های مختلف ایفلا است. پارسال که من ایفلا بودم حضور کتابداران هندی خیلی پر رنگ بود. می شود گفت در اکثر بخش ها یک نفر از هندوستان حضور داشت یا ارائه شفاهی ( سخنرانی) داشت، یا عضو هیات رئیسه جلسه بود و یا در بخش پوستر، مقاله داشت. شاید بهتر باشد ما ایرانیان هم یک حرکتی بکنیم و در کمیته های تخصصی و خود ایفلا حضور پررنگ تری داشته باشیم. این مستلزم ازاده خودمان و پشتیبانی سازمان ها، دانشگاه ها و کتابخانه هاست.

منبع خبر:لیزنا